Lezing Daan Roosegaarde

Een klasgenoot had me op de hoogte gebracht van een lezing van Daan Roosegaarde. Deze naam zei me weinig totdat ze één van de projecten besprak, namelijk die van een kolom die broeikasgassen filtert waarna het gefilterde vuil verwerkt wordt in een juweel. Dit project had ik eens zien verschijnen op internet. Ik was eerder sceptisch en niet enthousiast over dit idee omdat het verwerken van vuil tot een juweel in mijn ogen geen gesloten kringloop ondergaat en uiteindelijk tot een gadget wordt herleid.

Tijdens de lezing was ik echter zeer onder de indruk van deze spreker. Zijn ideeën waren duidelijk verwoord en onderbouwd. Wat me fascineerde was het feit dat Daan Roosegaarde samenwerkt met verschillende werkvelden waaronder architecten en productontwikkelaars. Als architect zijnde ben ik in dit eerste ervaringsjaar productontwikkeling steeds op zoek naar de gebieden waar beide opleidingen elkaar overlappen. Tijdens deze lezing merkte ik een grote coherentie tussen beide werkvelden.

Als eerste project kwam de beruchte lucht filterende zuil aan bod. Deze zuil wordt op een openbare plaats geïnstalleerd waar de luchtkwaliteit ondermaats is. De zuil filtert de lucht om zicht heen en blaast propere lucht weer uit, waardoor er rondom de zuil een zone van verse lucht tot stand komt. Met dit project maakt Daan Roosegaarde meteen duidelijk dat zijn doel niet is om daadwerkelijk een directe invloed uit te oefenen om de klimatologische problematiek, maar door zijn plaatselijke toepassing creëert hij CO-neutrale zones waar mensen samen komen. Hierdoor wakkert hij een maatschappelijke gewaarwording aan die daadwerkelijk door de gebruiker wordt ervaren. Vervolgens kwam Daan Roosegaarde tot de constatatie dat het afval van zo’n zuil ook zou moeten worden gerecycleerd of hergebruikt worden. Door het verband te leggen tussen het afval dat grotendeels uit koolstof bestaat en diamanten die opgebouwd zijn uit zeer hard gecomprimeerde koolstof, kwam op het idee om het afval te verwerken in juwelen. Hoewel dit naar mijn mening geen optimale recyclage is, heeft het wel een mooie symbolische waarde om afval te verwerken tot een begeerd juweel. Daarbij slaagt hij er ook in om het project te financieren door de juwelen te verkopen. De juwelen worden op hun beurt een gespreksonderwerp dat verder meedraagt tot de sensibilisatie van het milieuproblematiek.

Het volgende project leunde tegenover het vorige veeleer aan tegen een kunstproject zonder diepgegronde maatschappelijke waarde. Hiervoor werd een installatiewerk gebruikt om de attractiviteit van een weinig bezochte kerk te verhogen. Het installatiewerk brengt door licht, hitte en vormverandering, verschillende visuele effecten teweeg. Bij de introductie van dit project werd het zo besproken dat dit werk een oplossing biedt op de leegstand van kerken. Hier stel ik me echter zeer kritisch tegenover op. Het tentoonstellen van kunst zal steeds mensen aantrekken, maar het biedt nog steeds geen oplossing tot leegstand van een kerk, noch zal dit een oplossing bieden op lange termijn. Dat terzijde vond ik het wel een mooi en intrigerend project. De installatie vond plaats in een donkere kerk. Het project bestond uit bladvormige bimetalen die door warmte omkrullen. Deze werden tot een sferische vorm geassembleerd waar te midden een volgspot was opgesteld die de bewegingen van de bezoekers rondom de installatie volgden. De warmte van de spot doet de bimetalen omkrullen waardoor de sferische vorm gedeeltelijk licht doorlatend wordt en een dynamische lichtprojectie ontstaat. Mijn interesse gaat naar de achterliggende techniek van dit werk dat andere toepassingen kan worden gebruikt. Zo refereerde Daan Roosegaarde naar de mogelijkheid om deze bimetalen grootschalig toe te passen in serres die afgedekt moeten worden als de zon niet meer schijn. Deze invalshoek opent het denk pad naar verschillende mogelijke toepassingen.

Het kunstproject vertoont wederom een sterke methode van sensibilisering en naar mijn mening de krachtigste van de besproken projecten. Het project werd uitgevoerd op het plein voor het Rijksmuseum in Rotterdam. Het onderliggende thema was het feit dat Nederland grotendeels onder de waterspiegel is gelegen en dat weinig mensen zich bewust zijn van het risico op overstromingen. Om mensen gewaar te maken van het daadwerkelijke risico en het belang van onderhoud van dijken en sluizen, illustreerde Daan Roosegaarde dit aan de hand van een lichtspektakel waar een waterlandschap wordt voorgesteld die het huidige niveau van de waterspiegel representeert. Wat me fascineerde aan dit project was wederom zijn architecturaal karakter en de interactie tussen bezoekers en toevallige passanten en het werk.

Het laatste project ging over een wandel- en fietspad te Eindhoven waar Van Gogh is geboren. Het doel was hier om een attractieve plaats te creëren die een meerwaarde biedt aan de omgeving waar Van Gogh geboren is. Hiervoor richt Daan Roosegaarde zicht wederom tot technologische vernieuwing waarbij hij het alom bekende ‘glow in the dark’ plastic herinterpreteerd en efficiënter en milieubewuster tracht uit te voeren. Door deze in het fietspad te verwerken, tracht hij een veilig fietspad te ontwerpen zonder elektrische verlichting. Het patroon is van het fietspad is op zijn beurt geïnspireerd op “de sterrennacht”.

Wat me sterk is bijgebleven na deze lezing is de sterke coherentie tussen verschillende disciplines zijnde architecten, productontwikkelaars, chemici, ingenieurs,… Eveneens was ik zeer gefascineerd door het feit de achterliggende innovatieve technologieën bij veel van de besproken werken op grote schaal en in andere toepassingen een belangrijke ecologische bijdrage kunnen leveren.

Website Studio Roosegaarde